مایکوپلاسموزیس در گلههای طیور: عوامل، علائم و پیشگیری
انواع مختلفی از مایکوپلاسماها باعث ایجاد بیماری در گلههای طیور میشوند. همه مایکوپلاسماها بیماریزا نیستند و بسیاری از آنها به عنوان ارگانیسمهای همزیست شناخته میشوند. همچنین، همه مایکوپلاسماها بیماری تنفسی ایجاد نمیکنند. برخی از گونههای مایکوپلاسما که در گونههای دیگر پرندگان، مانند بوقلمون و طاووس، بیماریزا هستند، در مرغها بدون ایجاد بیماری باقی میمانند. علاوه بر انتقال از حیوان به حیوان، این بیماری میتواند از مرغ به جوجه یا جنین از طریق تخمها نیز منتقل شود که به آن انتقال تخمدانی میگویند.
مایکوپلاسموزیس در اثر مایکوپلاسما گالیسپتیکوم
نوع بیماری ناشی از مایکوپلاسما گالیسپتیکوم بسته به گونه پرنده و همراهی آن با دیگر عوامل عفونی، متفاوت است. این مایکوپلاسما:
- در مرغهای تخمگذار و گوشتی بدون عوامل عفونی دیگر معمولاً نشانه بالینی خاصی ندارد.
- در حضور اشرشیا کلای میتواند مرگ و میر گله را افزایش دهد و به بیماری تنفسی مزمن در مرغهای گوشتی منجر شود.
- در بوقلمون و طاووس، تورم سینوسهای زیرچشمی و باد کردن صورت ایجاد میکند.
علائم و آسیبهای بالینی
مایکوپلاسموزیس در مرغهای گوشتی و تخمگذار ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:
- علائم تنفسی: سرفه، خسخس کردن، جیغ کشیدن و عطسه.
- عفونت کیسههای هوایی: مواد کفآلود زرد رنگ در داخل کیسههای هوایی در موارد خفیف.
- علائم عمومی: کاهش فعالیت، ظاهر پف کرده، خوابآلودگی و بیمیلی به حرکت.
- عفونت شدید: همراه شدن با اشرشیا کلای منجر به پلیسروزیت فیبرینی میشود که لایههای زرد تا سفید روی پریکارد، کبد و کیسههای هوایی تشکیل میدهد.
- در بوقلمون و طاووس، تورم سینوسهای زیرچشمی به همراه خروج موکوس غلیظ و چسبناک از سینوسها دیده میشود.
راههای انتقال
مایکوپلاسموزیس از سه طریق اصلی منتقل میشود:
- انتقال تخمدانی: از مادر به جوجه از طریق تخم.
- انتقال هوایی: گسترش بیماری از طریق هوا تا فاصله 1.5 مایلی.
- انتقال غیرمستقیم: لباسها، کفشها و تجهیزات میتوانند حامل مایکوپلاسما باشند.
روشهای تشخیص
برای شناسایی مایکوپلاسما از روشهای زیر استفاده میشود:
- کشت آزمایشگاهی: بهترین روش (gold standard).
- PCR و سرولوژی: برای تشخیص سریع.
- تشخیص تفریقی: تفکیک مایکوپلاسموزیس از بیماریهای مشابه مانند وبای مرغان، برونشیت عفونی و مایکوپلاسما ساینوویه.
پیشگیری و کنترل
- قرنطینه: پرندگان جدید قبل از اضافه شدن به گله باید قرنطینه شوند.
- خرید مطمئن: پرندگان فقط از گلههایی خریداری شوند که از نظر مایکوپلاسما منفی هستند.
- واکسیناسیون: استفاده از واکسنهای تجاری مناسب (با احتیاط برای برخی گونهها مانند بوقلمون).
- درمان دارویی: استفاده از تایلوزین و تتراسایکلینها برای کاهش اثرات عفونت، هرچند این داروها مایکوپلاسما را به طور کامل از بین نمیبرند.
جمعبندی
مایکوپلاسموزیس یکی از بیماریهای شایع در گلههای طیور است که میتواند اثرات جدی بر سلامت و بهرهوری گله داشته باشد. با رعایت اقدامات پیشگیرانه، قرنطینه و مدیریت صحیح گله، میتوان از شیوع این بیماری جلوگیری کرد.